هنر اپلیکه چیست؟ (1)

این روزها مردم برای خرید لباس، پارچه، کیف و کفش سراغ کالاهایی می‌روند که متفاوت و هنرمندانه باشد. کالاهایی که هنر دست هستند و با خلاقیت و ایده‌های متفاوت درست شده­اند. شاید یکی از دلایل داغ شدن بازار کالاهای سنتی در چند سال اخیر هم همین موضوع باشد. مثل مانتو‌هایی که روی پارچه آن سوزن دوزی شده، جلیقه‌هایی که پارچه‌هایش دارای پولک دوزی، آینه کاری، تکه دوزی هستند، کیف و کفش‌هایی که نقاشی شده باشد و… . از بین این هنرها که به هنر دست معروف است، اپلیکه» روی پارچه به خصوص پارچه لباس‌های مجلسی، لباس عروس و شب هم مخاطبان زیادی دارد. اما اپلیکه» یعنی چی؟ این مقاله را دنبال کنید تا با معنای اپلیکه، نحوه درست شدن آن و مواردی که می‌توان از آن استفاده کرد، آشنا شوید.

اپلیکه چیست؟

احتمالا همه ما ترکیب تکه دوزی با پارچه و بیشتر از آن چهل تیکه را به خاطر روتختی‌، رومیزی، لحاف، لباس و کیف‌های چهل تیکه‌ شنیده‌ایم. اما جالب است بدانید که اپلیکه خیلی چیز عجیب و غریب و پیچیده‌ای نیست و همان تکه دوزی خودمان است که انگلیسی زبان‌ها به این هنر تکه دوزی با پارچه اپلیکه Applique» می‌گویند. در یک کلام اپلیکه به معنی جدا کردن تکه‌های پارچه و وصل کردن آن روی پارچه، لباس، کیف، کفش و… است.

اپلیکه فقط روی لباس‌های مجلسی انجام می‌شود؟

اکثر مردم اصطلاح اپلیکه را با اپلیکه‌های دانتل و گیپور روی لباس‌های مجلسی می‌شناسند. یعنی تعریفی که بین مردم از این واژه جا افتاده مربوط به این دست از لباس‌ها می‌شود. اما واقعیت این است که هنر اپلیکه فقط به تکه دوزی روی لباس عروس و مجلسی، آن هم فقط با گیپور و دانتل ختم نمی‌شود. شما می‌توانید با انواع مختلف پارچه و روی وسایل مختلف مثل کیف، کفش، شال، ن و… اپلیکه کنید. فقط باید به جنس، طرح و رنگ بندی پارچه تکه‌ شده و پارچه‌‌ای که قرار است تکه‌ پارچه‌ها روی آن دوخته شود، دقت کنید تا نتیجه این هنرتان چشم نواز و خوش‌آیند شود.

دلیل گران بودن لباس‌های اپلیکه چیست؟

اپلیکه یا همان تکه دوزی از زمان‌های قدیم بوده و تا امروز هم ادامه دارد. اما اپلیکه در گذشته یک هنر ساده به حساب می‌آمده و همه از پارچه‌های خود تنها یک بار و برای یک مورد خاص استفاده نمی‌کردند. مثلا وقتی لباس‌هایشان کهنه می‌شد، آن لباس را دور نمی‌انداختند بلکه از تکه‌ پارچه‌های ‌آن برای لباس، پارچه، کیف، پرده و… استفاده می‌کردند. اما امروزه اپلیکه پایش را از یک هنر ساده بودن فراتر گذاشته و دلیلی برای گران شدن لباس‌ها و پارچه‌های مجلسی محسوب شده است. زیرا این پارچه‌ها و لباس‌ها با گیپور و دانتل‌هایی که طرح خاص دارند، اپلیکه می‌شوند و در این حالت می‌توان گفت اپلیکه کارش تزیین کردن پارچه و در نهایت لباس است. کیفیت پارچه‌ای که برای تزیین استفاده می‌شود و نوع دوخت تکه پارچه‌ها روی لباس برای این دست لباس‌ها اهمیت زیادی دارد.

از طرفی چون تکه‌های یک پارچه بریده و روی یک پارچه دیگر دوخته یا چسبیده می‌شود، خیلی مهم است که نتیجه کار تمیز از آب در بیاید. تکه بریده شده کج و کوله نباشد، پارچه زیر کیپور، دانتل یا هر تکه دیگر هنگام دوختن جمع نشده باشد و در نهایت باید حاصل کار جوری باشد که تکه‌های دوخته شده روی پارچه، جزوی از پارچه به نظر بیایند نه تکه‌ پارچه‌هایی که به یک پارچه دیگر وصله شده‌اند. همه این ریزه کاری‌ها کنار هم لباس‌های اپلیکه را گران قیمت می‌کند. در حقیقت چون دوخت همچین لباس‌هایی نیاز به دقت و حوصله دارد و برای شخص دوزنده زمان‌بر است، در نتیجه مثل مابقی هنرهایی که کار دست بوده، دارای ارزش مادی و معنوی بالایی است.

چگونه لباس‌های خود را با اپلیکه تزیین کنیم؟

اگر آدم با ذوق، با حوصله و خلاق هستید، می‌توانید با ساده‌ترین ابزار و با کمترین هزینه لباس‌های قدیمی خود را به لباس‌های جدید تبدیل کنید. حالا دیگر با آشنا شدن هنر اپلیکه می‌توانید خودتان دست به کار شوید. نه اینکه همان اول کار لباس‌های مجلسی خود را از کمد بیرون بکشید و شروع به دوختن گیپور و دانتل روی آن کنید، در واقع منظورمان این است که از این به بعد پارچه لباس‌هایی که دوست دارید را دور نریزید. آن‌ها را نگه دارید تا برایش یک نقشه خوب بکشید. اول از همه باید طرح نهایی که قرار است روی کار شما باشد را روی کاغذ بکشید و جاهایی که قرار است تکه پارچه‌ها دوخته شود را مشخص کنید. در مرحله بعد باید تکه‌های پارچه را ببرید. این برش می‌تواند با قیچی یا هویه باشد و بستگی به نوع پارچه‌ای که انتخاب می‌کنید دارد. زیرا استفاده از قیچی در بعضی از موارد باعث ریش ریش شدن پارچه می‌شود.

برش تکه‌های پارچه با هویه

اگر پارچه‌های شما گیپور و دانتل است، بهتر است از هویه استفاده کنید چون کارتان تمیز از آب در می‌آید. هنگام کار با هویه باید به چند نکته توجه کنید. اول از همه و قبل از شروع هر کاری هویه را به برق بزنید و به آن زمان بدهید تا کاملا داغ شود. زیر دست خود و پارچه‌ای که می‌خواهید روی آن با هویه کار کنید را یک تکه شیشه یا یک سینی بگذارید. چیزی که گرمای هویه آن را نسوزاند. هویه را به صورت عمودی روی قسمتی که می‌خواهید ببرید و از پارچه جدا کنید قرار دهید. به محض اینکه هویه را روی تور گیپور یا دانتل گذاشتید و آن را آب کرد، خیلی سریع دور تا دور طرح را ببرید. توجه کنید که هویه را بیشتر از یک ثانیه روی پارچه نگه ندارید چون بخش‌های دیگر پارچه‌ را هم می‌سوزاند. در کل برای کار کردن با هویه باید حوصله و دقت داشته باشید. اگر طرح کاملا از تور جدا نشده، می‌توانید آن را با قیچی جدا کنید. بعد از اینکه طرح خود را با هویه یا قیچی جدا کردید، می‌توانید با کود یا چسب زانفیکس آن را روی لباس یا پارچه خود وصل کنید.

توجه به نکات دوخت در اپلیکه

برای اینکه تکه پارچه شما کاملا روی لباس صاف دوخته شود، ابتدا تکه بریده شده را با سوزن‌های ته مروارید یا همان سوزن‌های ته گرد به پارچه اصلی فیکس کنید. قبل از اینکه کوک زدن را شروع کنید، به زیر دست خود دقت کنید. چیزی زیر دستتان نباشد که هنگام دوخت آن هم به کار شما دوخته شود. بعد از فی کار روی پارچه کوک زدن را از حاشیه‌های کار شروع کنید.

برای اینکه لبه تکه پارچه شما برنگردد و کاملا به پارچه اصلی فیکس شود، می‌توانید هربار که نخ را رد می‌کنید، سوزن را از حلقه‌ای که ایجاد می‌شود عبور دهید تا با این گره‌ای که ایجاد می‌کنید لب تکه پارچه شما به پارچه اصلی فیکس ‌شود. پس از اینکه دوخت شما تمام شد می‌توانید برای جذاب شدن کار از پشت اپلیکه یک تکه سوراخ ایجاد کنید و بک‌گراند اپلیکه‌ای که دوخته‌اید را خالی کنید.

نکته مهم دیگری که هنگام دوختن نباید فراموش شود، انتخاب نخ برای کوک زدن است. نخ شما باید نزدیک به رنگ تکه پارچه بریده شده برای اپلیکه کردن باشد تا کوک‌هایی که روی پارچه می‌زنید، مشخص نشود.

منبع: rochi.ir